Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα σύστημα οργάνων και βιολογικών μηχανισμών που είναι υπεύθυνο για την άμυνα του οργανισμού. Αποτελείται από πολλά διαφορετικά όργανα και ιστούς. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι ο μυελός των οστών και ο  θύμος αδένας. Σε αυτά δημιουργούνται και αναπτύσσονται τα ειδικά κύτταρα του ανοσοποιητικού. Δευτερεύοντα όργανα του ανοσοποιητικού συστήματος είναι οι αμυγδαλές, ο  σπλήνας, τα λεμφογάγγλια και οι πλάκες Peyer.


Οι μηχανισμοί άμυνας του οργανισμού χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στους μη ειδικούς και στους ειδικούς. Στους μη ειδικούς μηχανισμούς περιλαμβάνεται η βασική αντίδραση του οργανισμού σε κάθε είδους λοιμώξεις. Ο μηχανισμός αυτός αποτελείται από τέσσερις τύπους αμυντικών φραγμών:
1.    Ανατομικοί φραγμοί (δέρμα, βλεννογόνες, μεμβράνες)
2.    Φυσιολογικοί φραγμοί (θερμοκρασία, pH, πίεση)
3.    Μηχανισμοί ενδοκυττάρωσης και κυτταροφαγίας
4.    Φλεγμονώδης αντίδραση (διαστολή αγγείων)
Οι ειδικοί μηχανισμοί χαρακτηρίζονται από μνήμη και ικανότητα διάκρισης των φυσιολογικών κυττάρων από τα παθολογικά ή τα μεταλλαγμένα κύτταρα.
Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελείται από δύο βασικές ομάδες κυττάρων, τα κύτταρα της λεμφικής σειράς (λεμφοκύτταρα) και τα κύτταρα της μυελικής σειράς.
1. Τα λεμφοκύτταρα περιλαμβάνουν τα Β-λεμφοκύτταρα, τα Τ-λεμφοκύτταρα, καθώς επίσης και τα μεγάλα κοκκιώδη κύτταρα (ή φυσικά φονικά κύτταρα - natural killer cells, ΝΚ).
2. Τα κύτταρα της μυελικής σειράς αποτελούνται από τα μονοκύτταρα/ μακροφάγα (monocytes/macrophages), τα δενδριτικά κύτταρα (dendritic cells), τα ουδετερόφιλα (neutrophils), τα ηωσινόφιλα (eosinophils) και τα βασεόφιλα (basophils).



ΣΩΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ:
Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΑΣ!
Η σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού έχει ζωτική σημασία για την επιβράδυνση της βιολογικής γήρανσης και την αποφυγή εμφάνισης ορισμένων νοσημάτων, όπως είναι οι αλλεργίες, τα καρκινώματα, τα αυτοάνοσα νοσήματα, οι επικίνδυνες λοιμώξεις, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Οποιοσδήποτε παράγοντας που μειώνει την επάρκεια των μηχανισμών άμυνας του ανθρώπου, προκαλεί αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. Βασικό σύμπτωμα της μειωμένης ικανότητας του ανοσοποιητικού συστήματος είναι η μειωμένη αντίσταση σε βλαπτικούς παράγοντες, στο stress, στις τοξικές ουσίες, στις λοιμώξεις. Ανάλογα με το είδος της διαταραχής, προκαλούνται διαφορετικά συμπτώματα σε κάθε περίπτωση. Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι η εύκολη κόπωση και οι λοιμώξεις.

 

 


Διακρίνουμε φυσιολογικούς παράγοντες που προκαλούν καταστολή του ανοσοποιητικού, καθημερινές συνήθειες και νοσήματα. Ο κυριότερος φυσιολογικός παράγοντας που προκαλεί καταστολή του ανοσοποιητικού στον ενήλικα, είναι η ηλικία. Η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος με την ηλικία οφείλεται σε πολλές ταυτόχρονες παθοφυσιολογικές διαταραχές, όπως ελαττωμένα αντανακλαστικά του ανοσοποιητικού συστήματος λόγω φθοράς, αυξημένη τάση για παραγωγή αντισωμάτων που κατευθύνονται ενάντια στους ίδιους τους ιστούς του σώματος (αυτοαντισώματα), πτώση λεμφοκυττάρων και συμπληρώματος. Η χρονολογική ηλικία που συμβαίνει αυτό δεν ταυτίζεται πάντα με τη βιολογική ηλικία αλλά ποικίλει από άτομο σε άτομο. Ο κυριότερος παράγοντας της καθημερινότητας που προκαλεί καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος είναι το κάπνισμα. Άλλοι παράγοντες καθημερινότητας που προκαλούν αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα είναι το stress και η κακή φυσική κατάσταση λόγω καθιστικής ζωής ή κακής διατροφής.
“Η κατάχρηση αλκοόλ, η διατροφή αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο με τυποποιημένα γεύματα, η απουσία φρούτων και λαχανικών από το καθημερινό τραπέζι είναι παράγοντες που εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα.
Αντίθετα, η μεσογειακή διατροφή που περιλαμβάνει καθημερινώς φρούτα, λαχανικά, σύνθετους υδατάνθρακες (π.χ. όσπρια, μαύρο ψωμί, δημητριακά ολικής άλεσης), extra παρθένο ελαιόλαδο, άπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα ασκεί ευεργετικές επιδράσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα.”
Μία σωστή παθολογική εξέταση από ειδικό ιατρό έχει ζωτική σημασία σε κάθε περίπτωση σημαντικής αλλοίωσης της ανοσοποιητικής ικανότητας του σώματος. Ο εντοπισμός και η άριστη ρύθμιση τυχόν υποκείμενου παθολογικού νοσήματος ή παράγοντα είναι πολύ σημαντική. Σε αρκετές περιπτώσεις απαιτείται φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με εφαρμογή ειδικών διατροφικών προγραμμάτων και συμβουλών από ειδικούς στο είδος τους διατροφολόγους ανάλογα με την πάθηση. Τέλος, η ενισχυτική εφαρμογή εμβολίων προς τόνωση του ανοσοποιητικού έχει εφαρμογή σε ορισμένες περιπτώσεις.
 

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΓΟΥΤΑ, MD, MSc, PhD
ΕΙΔΙΚΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ
ΑΠΟΦΟΙΤΟΣ ΑΠΘ
ΕΙΔΙΚΕΥΘΕΙΣΑ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΖΥΡΙΧΗΣ
ΕΙΔΙΚΕΥΘΕΙΣΑ ΣΤΟ ΓΝΘ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ